Table of Contents
Anganwadi Sevika Protest अंगणवाडी सेविका,मदतनीस आक्रमक; अंगणवाडी संप चिघळण्याची शक्यता?
Anganwadi Sevika Protest अंगणवाडी सेविका,मदतनीस आक्रमक; संप चिघळण्याची शक्यता ?
महाराष्ट्र राज्य अंगणवाडी कृती समितीतर्फे अंगणवाडी सेविका आणि मदतनीस यांनी विविध मागण्यांसाठी २४ दिवसांपासून सुरू केलेल्या बेमुदत संपाबाबत अद्यापही तोडगा निघालेला नाही. महाराष्ट्र राज्य अंगणवाडी कृती समितीतर्फे अंगणवाडी सेविका आणि मदतनीस यांनी विविध मागण्यांसाठी २४ दिवसांपासून सुरू केलेल्या बेमुदत संपाबाबत अद्यापही तोडगा निघालेला नाही.यावर आता शासनाच्या महिला व बालकल्याण विभागाने जिल्हा परिषदांना पत्र देत पर्यायी व्यवस्था उभी करून बालकांना पोषण आहार देण्याचे निर्देश दिले आहेत.तसेच, संप काळातील मानधन न देण्याचेही सांगितले आहे. विभागाच्या या निर्णयावर अंगणवाडी सेविका आणि मदतनीस आक्रमक झाल्या असून, या निर्णयामुळे संप चिघळण्याची शक्यता आहे. अंगणवाडी सेविका व मदतनीस यांच्या प्रलंबित मागण्यांसाठी त्यांनी ४ डिसेंबरपासून संप पुकारला आहे. या काळात जिल्ह्यातील अंगणवाड्या बंद करून सर्व अंगणवाडी सेविका व मदतनीस संपात सहभागी झाल्या आहेत.या संपाचा तिसर आठवडा आहे. या संपाचा फटका लाखो बालकांना बसत आहे. अंगणवाड्या बंद असल्याने सहा वर्षांपर्यंतची तब्बल तीन लाख बालके पोषण आहारापासून वंचित राहत आहेत. सोबतच गर्भवती मातांची तपासणी, लसीकरण, कुपोषण निर्मूलन आदी कार्यक्रमांवरही मोठा परिणाम झाला आहे.तोडगा निघत नसल्याने महिला व बालकल्याण विभागाने थेट पत्र काढत बालकांना नियमित पोषण आहार मिळावा, यासाठी पर्यायी व्यवस्था उभी करण्याचे आदेश दिले आहेत. यात गावातील महिला बचतगट, स्वयंसेवक, ग्रामसेवक, शिक्षक, मुख्याध्यापक यांच्या मदतीने पोषण आहाराचे वाटप करावे, असे सांगितले आहे.Ref. Sakal
तात्पुरत्या स्वरूपात सेविकांची नियुक्ती करून त्यांच्यामार्फत काम सुरू ठेवावे, तसेच संपकाळात मानधनासाठी हजेरी भरण्यात येऊ नये, अशा सूचना केल्या आहेत. वास्तविक, शासकीय योजना तळागाळापर्यंत पोहोचविणारी अंगवाडी सेविका, मदतनीस ही मोठी यंत्रणा आहे. त्या यंत्रणेचा वापर करून शासन काम करते. मात्र, आता त्याच यंत्रणेला पर्यायी व्यवस्था उभी करण्यास सांगत असल्याने सेविकांमध्ये नाराजी पसरली आहे.
”कर्मचाऱ्यांच्या मागण्यांसाठी आंदोलन सुरू असताना, शासनाने काढलेले पत्र हास्यास्पद आहे. पर्यायी व्यवस्था उभी करण्याचे निर्देश दिले असले, तरी ग्रामसेवक, ग्रामपंचायत कर्मचारी, शिक्षकसह विविध शासकीय कर्मचारी संघटनांशी चर्चा सुरू झाली आहे. ते पोषण आहार वाटपाचे काम करणार नाहीत.’‘- लीला ससकर
”अंगणवाडी कार्यकर्ती व मदतनीस ३५ वर्षांपासून अत्यंत तुटपुंज्या वेतनात काम करीत आहेत. वेतनवाढीसह विविध प्रलंबित मागण्यांसाठी ही लढाई सुरू आहे. मागण्यांबाबत तोडगा काढण्याऐवजी पर्यायी व्यवस्थेचे, मानधन कपातीचे पत्र काढले जाते, त्यांचा निषेध करतो. मागण्या मान्य होईपर्यंत संपर्क कायम राहील.”– राजेश सिंह, अध्यक्ष, अंगणवाडी-बालवाडी कर्मचारी संघटना Ref. Sakal
१) आमच्याकडे दुर्लक्ष का? अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांचा आक्रोश..
राज्यातील अंगणवाडी सेविका आपल्या प्रलंबित मागण्यांसाठी अनेक दिवसांपासून बेमुदत संपावर आहेत. पण तरी देखील सरकार याकडे दुर्लक्ष करत आहे. विचारपूस आणि विचार्विनीमय देखील नाही. सरकार सरळ सरळ याकडे दुर्लक्ष करतांना आपल्याला दिसत आहे.
चांगल्या परिस्थितीच्या मागणीसाठी अंगणवाडी सेविकांचा संप! राज्यात अंगणवाडी सेविकांनी संप सुरू केला आहे, यावर त्यांनी दीर्घकालीन समस्यांवर प्रकाश टाकला आहे आणि कामाच्या स्थितीत सुधारणा करण्याची मागणी देखील केली आहे. ठाणे* ४ डिसेंबर रोजी सुरू झालेल्या संपाने लक्ष वेधून घेतले आहे कारण हे आघाडीचे कामगार चांगले वेतन, नोकरीची सुरक्षा आणि वाढीव सुविधांसाठी आंदोलन करत आहेत.
२) घटनेची पार्श्वभूमी
घटनेची पार्श्वभूमी: भारतातील माता आणि बालकांना आरोग्य सेवा आणि पोषण सेवा पुरवण्यात अंगणवाडी सेविकांची महत्त्वाची भूमिका आहे. इंटिग्रेटेड चाइल्ड डेव्हलपमेंट सर्व्हिसेस (ICDS) चा एक भाग म्हणून कार्यरत असलेले, हे कामगार समुदाय आणि आवश्यक सरकारी कार्यक्रम यांच्यातील महत्त्वाचा दुवा म्हणून काम करतात. त्यांची महत्त्वपूर्ण भूमिका असूनही, अनेक अंगणवाडी सेविकांना कमी वेतन आणि अपुऱ्या सुविधांसह आव्हानात्मक परिस्थितीचा सामना करावा लागतो. संपकरी कामगारांच्या मागण्या योग्य वेतन: अंगणवाडी सेविकांच्या प्राथमिक तक्रारींपैकी एक म्हणजे अपुऱ्या भरपाईचा मुद्दा. यातील अनेक कामगार त्यांच्या कामाचे अत्यावश्यक स्वरूप प्रतिबिंबित करण्यासाठी त्यांच्या वेतनात भरीव वाढ करण्याची वकिली करत आहेत.
नोकरीची शाश्वती: नोकरीच्या सुरक्षिततेचा अभाव अंगणवाडी सेविकांसाठी चिंतेचा विषय आहे. स्पष्ट रोजगार अटी आणि लाभांच्या अनुपस्थितीमुळे नोकरीची असुरक्षितता वाढली आहे, ज्यामुळे रोजगाराच्या चांगल्या परिस्थितीची मागणी वाढली आहे.
३) सुधारित सुविधा:
सुधारित सुविधा: अंगणवाडी केंद्रांमध्ये अनेकदा योग्य पायाभूत सुविधा, शुद्ध पाणी आणि स्वच्छता यासारख्या मूलभूत सुविधांचा अभाव असतो. स्ट्राइक कामगार ते सेवा देत असलेल्या समुदायांना सेवांचे प्रभावी वितरण सुनिश्चित करण्यासाठी कामाच्या परिस्थितीत लक्षणीय सुधारणा करण्याचे आवाहन करत आहेत. कोविड-19 महामारीच्या काळात देखील अंगणवाडी सेविकांनी गरजू कुटुंबांना महत्त्वपूर्ण आधार दिला आहे . संपकरी कामगार सार्वजनिक आरोग्यासाठी त्यांच्या आवश्यक योगदानाची पावती आणि मान्यता शोधत आहेत.
अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांच्या मानधनात वाढ करणे, निवृत्तीवेतन दर महिना देणे, नवीन मोबाईल देणे, पोषण आहाराची रक्कम वाढविणे या मागण्यांसाठी महाराष्ट्र राज्य अंगणवाडी कर्मचारी संघाच्या वतीने महाराष्ट्रव्यापी बेमुदत संप ४ डिसेंबरपासून पुकारण्यात आला आहे. यासंबंधीचे नोटीस देण्यासाठी अंगणवाडी कर्मचारी ठाणे जिल्हा अधिकारी कार्यालयाबाहेर जमले होते. यावेळी त्यांनी मुख्यमंत्री कार्यालयात ही नोटीस दिली.
सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयानुसार अंगणवाडी कर्मचारी हे ग्रॅच्यूईटी मिळण्यास पात्र आहेत. परंतु, दोन वर्षे उलटून गेले तरी केंद्र सरकारने सर्वोच्च न्यायालयाच्या या निर्णयाची अंमलबजावणी केलेली नाही. या अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांना दर महिना अर्ध्या मानधनाएवढी रक्कम निवृत्तीवेतन म्हणून देण्याचे राज्य सरकारने मान्य केले आहे. अद्यापही या निर्णयाची अंमलबजावणी केलेली नाही. तसेच अंगणवाडी केंद्रातील बालकांना पूरक पोषण आहाराकरिता देण्यात येणाऱ्या रक्कमेत वाढ करावे, तसेच अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांना मोबाईल देण्याचा आदेश मुंबई उच्च न्यायालयाने ४ महिन्यांपूर्वी दिला आहे. परंतु, राज्य सरकारमार्फत अंगणवाडी सेविकांना अद्याप मोबाईल दिलेले नाही. या मागण्यांसाठी राज्यातील २ लाख अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांनी ४ डिसेंबरपासून बेमुदत संप पुकारला आहे.(Ref. Loksatta)
४) समुदायांवर प्रभाव:
समुदायांवर प्रभाव: संपाचा आधीच अंगणवाडी सेवेवर अवलंबून असलेल्या समुदायांवर लक्षणीय परिणाम झाला आहे. ही केंद्रे बंद केल्याचा अर्थ असा आहे की माता आणि मुले महत्त्वाच्या आरोग्यसेवा, पोषण आणि बालपणीच्या प्राथमिक शिक्षण कार्यक्रमांमध्ये प्रवेश गमावत आहेत.
सरकारचा प्रतिसाद: संपाची बातमी पसरताच, सरकारी अधिकाऱ्यांनी अंगणवाडी सेविकांनी उपस्थित केलेल्या चिंता दूर करण्यासाठी चर्चेत सहभागी होण्याची तयारी दर्शवली आहे. या कामगारांद्वारे प्रदान केलेल्या अत्यावश्यक सेवा पुनर्संचयित करणार्‍या ठरावाच्या आशेने दोन्ही बाजूंनी सुरू होणे अपेक्षित आहे.
सार्वजनिक प्रतिक्रिया: अंगणवाडी संपाला जनतेचा संमिश्र प्रतिसाद मिळत आहे. काही जण प्रहार करणार्‍या कर्मचार्‍यांशी एकता व्यक्त करतात, तर काही असुरक्षित समुदायांवर, विशेषत: अंगणवाडी केंद्रांद्वारे पुरविल्या जाणार्‍या सेवांवर मोठ्या प्रमाणावर अवलंबून असलेल्या माता आणि बालकांवर होणाऱ्या संभाव्य परिणामाबद्दल चिंतित आहेत.
५) आमचा अभिप्राय “मराठी शोध टीम”
अंगणवाडी संपामुळे या अत्यावश्यक कर्मचाऱ्यांना भेडसावणाऱ्या सततच्या आव्हानांवर प्रकाश पडतो आणि सर्वसमावेशक सुधारणांची गरज अधोरेखित होते. कामगार आणि सरकारी प्रतिनिधी यांच्यात वाटाघाटी सुरू असताना, आशा आहे की कामगार आणि ते सेवा देत असलेल्या समुदायांचे कल्याण सुनिश्चित करून, एक न्याय्य आणि शाश्वत निराकरण केले जाऊ शकते. आम्ही घडामोडींचे निरीक्षण करणे सुरू ठेवू आणि या विकसित परिस्थितीवर अद्यतने प्रदान करू धन्यवाद.